Hàng không toàn cầu làm quen với những ‘bình thường mới’ giữa
xung đột
1.Tình hình chung
Do xung đột ở Trung Đông và Ukraine, các hãng hàng không buộc phải chuyển hướng
bay vòng qua vùng chiến sự và sẵn sàng xử lý các tình huống mới.
Máy bay đang ở độ cao hàng nghìn mét phía trên Israel.
Khi hệ thống báo lỗi, cơ trưởng đã kiểm tra tín hiệu GPS. Chỉ báo cho thấy máy bay đang ở độ cao 460 m,
thấp hơn nhiều so với độ cao trung bình khi bay là 11.500 m.
Vài giây sau, báo động vang lên và đèn nhấp nháy khắp buồng lái.
“Hệ thống tránh địa hình cảnh báo máy bay có khả năng va chạm với đồi núi”, người phi công kể lại.
Trong suốt nhiều năm, phi hành đoàn đã được huấn luyện cho những tình huống tương tự,
nhưng lần này phi công không làm gì cả.
Phi hành đoàn biết hệ thống vừa đưa ra cảnh báo “giả” và kinh nghiệm cho thấy họ vẫn đang ở độ cao an toàn.
Người phi công chuyên lái các tuyến bay dài của một hãng hàng không Anh
cho biết hiện tượng trên gọi là GPS giả mạo. Theo Guardian, đây là một trong những vấn đề ngày càng lớn
với các hãng hàng không khi họ bay qua những vùng chiến sự.
Phi công này này lo ngại về sự cố anh trải qua hồi năm 2024
nhưng nhấn mạnh chuyến bay không bao giờ gặp rủi ro vì những hiện tượng này.
2.Học cách thích nghi
Kể từ khi xung đột Ukraine – Nga nổ ra vào năm 2022, thế giới chứng kiến giao tranh
giữa các quốc gia gia tăng. Theo ước tính, diện tích thế giới bị bao trùm bởi xung đột tăng 65%
kể từ năm 2021 với những điểm nóng mới hoặc tái bùng phát ở
Ukraine, Trung Đông, Myanmar và Trung Phi.
Khi không phận an toàn bị thu hẹp, các hãng hàng không buộc phải bay vòng qua
các khu vực xung đột và điểm nóng địa chính trị, đồng thời hủy hoàn toàn một số tuyến bay.
Hầu hết hãng hàng không phương Tây hiện bị cấm bay qua không phận Nga,
khiến thời gian bay dài hơn và chi phí bị đẩy lên cao. Do đó, vào năm 2024, British Airways
và Virgin Atlantic đã hủy các chuyến bay thẳng giữa London (Anh) và Bắc Kinh (Trung Quốc).
Với các hãng hàng không khác, việc chuyển hướng bay ngang Trung Đông
để tránh không phận Nga không khác gì “tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa”.
Nhiều phi công giờ đây phải chia sẻ không gian với hàng loạt máy bay không người lái và tên lửa.
Phi công và hành khách ngồi trên máy bay thương mại có những lúc còn nhìn rõ vũ khí quân sự bay trên trời.
Vấn đề căng thẳng
Xung đột bùng phát đột ngột – như căng thẳng giữa Israel và Iran vừa qua – buộc các hãng hàng không
phản ứng nhanh chóng. Hôm 23/6, khi Iran phóng tên lửa vào căn cứ quân sự Mỹ tại Qatar,
20 chuyến bay đã chuyển hướng khỏi một trong những trung tâm bận rộn nhất thế giới, giữa Dubai và Doha.
Sự kiện này đã chứng minh tác động rộng lớn từ những đợt tấn công bất ngờ và đóng cửa không phận.
Qantas Airlines đã điều hướng đi ngay giữa không trung, trong khi Air India đình chỉ tất cả chuyến bay
đến miền Đông Bắc Mỹ và châu Âu. Hàng trăm chuyến bay khác bị hủy hoàn toàn.
Đổi tuyến bay gây gánh nặng lớn cho lợi nhuận của các hãng hàng không và cho môi trường.
Viktoriia Ivannikova – Phó giáo sư quản lý hàng không tại Đại học Dublin City – dẫn ví dụ
các chuyến bay giữa Helsinki (Phần Lan) và Tokyo (Nhật Bản) hiện dài hơn 3,5 tiếng
so với trước xung đột Ukraine. Nghiên cứu của bà phát hiện chi phí một số tuyến giữa châu Âu
và châu Á tăng 19-39%, trong khi lượng khí thải tăng 18-40%.
Bà Ivannikova cũng chỉ ra nguy cơ máy bay thương mại bị tên lửa
và máy bay không người lái bắn trúng tăng cao.
Ngày 17/7/2014, chuyến bay MH17 trên đường từ Amsterdam (Hà Lan)
đi Kuala Lumpur (Malaysia) gặp nạn do trúng tên lửa trên bầu trời miền Đông Ukraine,
khiến toàn bộ 298 người trên máy bay thiệt mạng. Hay tháng 12/2024, chuyến bay của hãng hàng không
Azerbaijan Airlines rơi ở Kazakhstan, khiến 38 người thiệt mạng.
Theo tổng thống Azerbaijan, máy bay vô tình bị lực lượng phòng không Nga bắn hạ.
